Na 10 jaar in een sociocratische organisatie te hebben gewerkt, kan ik niet anders meer dan besluiten met consent. Voor mij is het een werkzaam principe op ieder moment, in iedere omgeving. Of het nu een lijnproces, een project of een privé-relatie betreft, ik pas het overal en altijd toe. Soms duidelijk aanwezig, soms wat meer op de achtergrond.

Consent

Voor mij heeft besluiten met consent belangrijke voordelen ten opzichte van ‘normale’ democratische besluitvorming, welke werkt met meerderheid van stemmen.

Het consentbeginsel houdt in dat een besluit genomen is, wanneer geen van de aanwezigen beargumenteerd en overwegend bezwaar heeft tegen het nemen (en uitvoeren) van het besluit.

Consent verschilt van ‘consensus’ in de zin dat degene die “consent geeft” niet “voor” het voorstel hoeft te zijn, alleen maar “niet tegen”. Het is de meest minimaal mogelijke toestemming.

Consent onthouden

Een besluit gaat niet door als niet alle deelnemers aan de besluitvorming hun consent geven. Daarom geeft besluiten met consent iedereen evenveel macht.

Consent onthouden is niet gelijk aan een veto uitspreken omdat degene die consent onthoudt de argumenten moet geven waarop de consentonthouding is gebaseerd, bij veto is dit niet noodzakelijk.

Bij onthouding van consent proberen alle deelnemers door compareren (soms ook discussiëren) tot een oplossing te komen waar iedereen consent aan kan geven. Uitgangspunt daarbij is de overtuiging dat men samen een gemeenschappelijk doel wil bereiken, waarvoor ‘iedereen aan boord houden’ belangrijk is.

Timing en eigen verantwoordelijkheid

Op ieder moment in een besluitvormingsproces kan consent worden gegeven, dan wel onthouden. Zelfs in de uitvoering kan het consent (op basis van nieuwe informatie) worden ingetrokken, nieuwe besluitvorming is dan nodig.

Het consentprincipe vraagt van deelnemers aan zo’n proces een helder beeld van het voorliggende probleem of voorstel, maar ook een helder beeld van de eigen, innerlijke afwegingen en argumentatie. Soms vraagt het moed consent te geven of onthouden tegen heersende mores in, puur vanuit de eigen overweging.

Leiding geven

Als leidinggevende aan een besluitvormingsproces met consent zijn er dezelfde verantwoordelijkheden als bij besluitvorming volgens een ander model.

Zorgvuldigheid
Uiteraard dient een leidinggevende een besluitvormingsproces zorgvuldig uit te voeren. Alle fasen van besluitvorming (beeldvorming, meningvorming en besluitvorming) dienen te worden doorlopen, waarbij erop gelet wordt dat iedereen de mogelijkheid krijgt mee te praten. Onzorgvuldigheid in het proces kan leiden tot onthouden van consent in de besluitvormingsfase.

Veiligheid
Een ander belangrijk punt voor een leidinggevende is het creëren van veiligheid in het proces. Het is belangrijk dat alle deelnemers aan het proces voldoende veiligheid ervaren om informatie toe te kunnen voegen en hun consent te geven of onthouden op basis van eigen afwegingen. Dit komt de kwaliteit van het besluit uiteindelijk ten goede, evenals het commitment in de uitvoering ervan.

In een volgende blog zal ik het beginsel illustreren met een aantal praktijkvoorbeelden.