Allemaal hebben we in de boeken kunnen lezen dat organisaties een missie, visie & strategie nodig hebben. Ik werd daaraan weer eens herinnerd toen ik via Facebook werd geattendeerd op een Masterclass Visie & Strategie 3.0 bij Seats2Meet. De aanleiding is helder, organisaties zitten in woelige baren, de wereld transformeert. Om koers (strategie) te houden, is een bestemming nodig (visie) gebaseerd op een intrinsieke behoefte (missie). Een klassieke manier van sturing geven aan je organisatie.De omschrijving van de masterclass riep bij mij enkele vragen en gedachten op, die ik graag eens met u deel.

Tijdelijkheid

De eerste vraag die bij mij opkomt, is of zo'n structurele aanpak zich nog wel leent voor een omgeving die op hoge snelheid transformeert. Een lange termijn aanpak leent zich slecht voor een turbulente zee, om maar in de beeldspraak van scheepvaart te blijven. Wat in ieder geval in de meeste bedrijven ontbreekt is het besef van de werking van lineaire en non-lineaire tijd. Het verdient aanbeveling tijdelijkheid een belangrijk onderdeel te maken van de bedrijfsvoering.

Samenwerkingsverband

De tweede vraag die ik mijzelf stelde, is of een organisatie wel een visie kan hebben. Dat klinkt een beetje flauw, maar is in essentie misschien wel waar het nu om zou moeten gaan. In dezelfde managementboeken hebben we allemaal kunnen lezen dat een organisatie een doelgerichte samenbundeling van mensen is, die primair middelen en activiteiten aanwendt om te voorzien in de behoefte aan producten en/of diensten in haar omgeving. Het is opgebouwd uit de complementaire begrippen taakverdeling en coördinatie. Een organisatie is dus een virtueel object, dat bestaat bij de gratie van individuele mensen. Naar mijn idee kunnen dus alleen individuele medewerkers een eigen missie, visie en strategie hebben. Een gemeenschappelijk beeld wordt meestal gevormd in (interne, politieke) onderhandelingsprocessen, al dan niet gestructureerd door regelgeving (bv governance, medezeggenschap) waarin macht wordt geregeld. De dominante zienswijze wordt dan meestal verheven tot de universele waarheid van het samenwerkingsverband. De individuele medewerker kan zich daar vervolgens mee verbinden (positieve keuze) of aan onderwerpen (negatieve keuze). Voor een visie of strategie werkt dat in de praktijk nog wel, maar bij een verschil van inzicht over waarden (missie) leidt dit onvermijdelijk tot een scheiding van wegen.

Organisatieontwikkelingen

In de tijd waarin wij leven zie ik een aantal ontwikkelingen die bovenstaande problematiek lijken op te lossen. In de eerste plaats neemt het aantal zelfstandige ondernemers toe, die vaak samenwerken in zwermstructuren. In deze samenwerkingsverbanden wordt in projectverband samengewerkt. Het probleem van de tijdelijkheid is daarmee geadresseerd en opgelost: aan het eind van het project valt de zwerm uiteen. Iedere ondernemer kan voor zichzelf zijn missie, visie en strategie blijven bepalen en daarmee ook bewust kiezen voor de projecten waar hij of zij zich aan wil verbinden. Dit roept 'an sich' wel de vraag op of dit ook niet geldt voor medewerkers van grote(re) organisaties? Naar mijn idee zit de crux in de aard van het 'dienstverband', dat daarmee gelijk een pleidooi voor flexibilisering van arbeid wordt. Daarnaast zie ik dat grotere organisaties zich anders gaan organiseren. Groei is niet langer autonoom, door de eigen activiteiten te vergroten en uit te breiden, maar wordt gestimuleerd door de overname (en initiatie) van kleinere bedrijven, die een eigen opdracht houden. Bedrijven als Google en Apple 'kopen' zo hun innovaties en marktaandeel. Naar mijn idee dienen grote organisaties deze kleine bedrijven niet te incorporeren, maar dienen zij ze als een zeesterorganisatie aan zich te binden, op waarden dus.

Samenwerken

Wat ik nog miste in de omschrijving van de masterclass is het perspectief op het anders organiseren van het samenwerken. Hoe voorkom je in je organisatie dat 'degene die het hardst schreeuwt' de dominantie zienswijze ten aanzien van visie & strategie bepaalt? Zelf geloof ik in andere manieren van het organiseren van macht en medezeggenschap, via bijvoorbeeld sociocratische uitgangspunten. In grote(re) organisaties zou daarnaast gewerkt kunnen worden met slimme tools, om meer kennis & informatie te verzamelen uit de hele organisatie. Dat is wat wij proberen te organiseren in Pulsar Innovation, waar we met PI proberen ideeën te verzamelen en te verrijken, zodat deze kunnen worden uitgevoerd, maar die ook leiden tot een grotere betrokkenheid en betere besluitvorming.

Tot besluit

Zo leidde een aankondiging voor een masterclass tot een bespiegeling op organisaties. We zijn met elkaar op zoek naar de manier waarop we met onze organisaties beter aan kunnen sluiten bij wat deze tijd van ons vraagt. Dat is niet alleen een bedrijfsmatig, maar ook een ethisch vraagstuk. Het is daarom heel belangrijk dat we met elkaar in gesprek blijven. Immers, niemand heeft de waarheid in pacht.  

Het bericht Organisatie met visie? verscheen eerst op Pulsar Partners.