Onlangs las ik een boek over het zevenvoudige pad van Franciscus van Assisi. Deze heilige mag zich sinds het aantreden van de huidige paus in een nog grotere belangstelling verheugen dan in de eeuwen ervoor, toen hij toch ook al een durende mate van faam genoot. Afgelopen zomer bezocht ik met mijn gezin de omgeving waar deze man geleefd heeft.

Vele mensen, religieus en niet-religieus, voelen zich aangetrokken tot de leefstijl van deze Italiaanse koopmanszoon, die er voor koos een leven te leiden in armoede en in nauwe verbinding met de natuur. Hij groeide uit tot een mysticus pur-sang.

Het boek dat ik las gaf zeven levenslessen die ik dit artikel zal proberen te duiden voor de duurzame ondernemer. Ik wil niet de illusie wekken dezelfde diepe inzichten te hebben als Franciscus gehad heeft, of een moreel leider te willen zijn. Ik wil wel graag een gesprek starten over hoe ondernemen anders zou kunnen, meer midden in de samenleving. Ik denk dat dit zevenvoudig pad voldoende handreikingen biedt voor een overpeinzing over welk type ondernemer je wilt zijn.

1. Ik buig in liefde en dankbaarheid voor het mysterie en ik open mijn hart vol mededogen voor al wat leeft en lijdt.

Deze eerste regel is misschien wel het basisprincipe van alle duurzame ontwikkelingen, inclusief het vormgeven van een circulaire economie. Alleen met dankbaarheid en mededogen is het mogelijk in vrede met de omgeving te leven.

Naast het inrichten van circulaire productie, is het wellicht mogelijk meer maatschappelijk te ondernemen door bijvoorbeeld mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in uw bedrijf een nieuwe kans te geven.

2. Ik zie alle schepselen als mijn broeders en zusters en ik draag ze zoals ik zelf gedragen zou willen worden.

Onze aarde is een complexe samenleving, waarin ieder zijn plek in kan nemen. De uitdaging is deze plek te nemen, zonder een ander iets te ont-nemen. Doe niet een ander, wat je zelf niet zou willen ondergaan, keer eerder de andere wang toe.

Ondernemen is geen strijd met concurrenten, beter is om te onderzoeken hoe gezamenlijk de koek kan worden vergroot. Het is geen noodzaak om uw klant zoveel mogelijk te verkopen, je wilt graag waarde aan diens leven toevoegen en daarvoor een eerlijke ruil maken. Kortom: je behandelt je stakeholders, zoals je zelf ook behandeld wilt worden.

3. In overgave vind ik vrede en ongewapend ga ik de weg. Vrede wens ik vriend en vijand.

Wellicht heb je ooit kennis genomen van Sun Tzu’s Kunst van de Oorlogsvoering, een oosters boek uit de Middeleeuwen over militaire strategie. In veel managementopleidingen wordt dit boek gebruikt als handvest voor organisatiestrategie. De belangrijkste les uit het boek wordt vaak vergeten: de beste wijze om oorlog te voeren is deze te voorkomen.

In veel ondernemingen gaat energie verloren aan strijd, strijd binnen de organisatie, strijd om de afnemer met concurrenten en zelfs aan strijd mét de afnemer zelf. Ik ben ervan overtuigd dat energie besteden aan strijd, verloren energie is. Ondernemingen zijn succesvoller als ze alle energie weten te richten op het punt in tijd en ruimte waar de waarderuil plaatsvindt. De rest is zinloos.

4. Niets en niemand eigen ik mij toe; ik leef eenvoudig en alles wordt mij geschonken.

In een gebed zegt Franciscus: ‘het is in het geven dat wij ontvangen’. Deze zin lijkt strijdig met alles wat je als ondernemer in je dagelijkse werk toepast. Toch is het in deze nieuwe economie het enig werkende business model: alles start met het weggeven van waarde voor de klant, pas dan kun je gezamenlijk de prijs bepalen. De tijd dat alles door de onderneming werd bepaald in de markt is definitief voorbij.

Dat betekent ook dat de tijden van immense opbrengsten voorbij zijn, gestreefd kon worden naar winstmaximalisatie. Als ondernemer word je uitgedaagd eenvoudig te leven, waarde toe te voegen en een prima leven te leiden met hetgeen de klant je gunt.

5. Ieders dienaar ben ik, niemands slaaf; zo geef ik gehoor aan mijn roeping.

Autonomie is een belangrijk aspect van ondernemen. Het betekent zicht hebben op datgene waar je goed in bent, waar jij jouw essentie in kwijt kunt, zodat de waarde die je afgeeft zo groot mogelijk kan zijn. Juist dan ben je in staat iedereen als je klant te bedienen, zonder afhankelijk te zijn van anderen. Immers, zo lang je in jouw kracht werkt, maakt het niet uit wat anderen vinden of doen.

Ooit vond iedereen het raar dat wij de presentaties van ons bedrijf op het internet beschikbaar maakten: ‘zo kan iedereen doen wat jullie bedacht hebben’. Ik ben er altijd van overtuigd gebleven dat ik de enige ben die het op mijn manier kan en dat ik daarom juist de klanten krijg die ik verdien.

6. Belangeloos ga ik om met de mensen, in ieder groet ik het licht.

Onlangs las ik in de krant dat ondernemers en politici op een congres spraken over het feit dat liefde de markt kan redden. Natuurlijk gaat het niet over de romantische liefde, maar over agape. Dit Griekse woord duidt een door beginselen geleide of beheerste liefde. Deze liefde richt zich op de behoeften van de ander, zoekt wat het beste voor de ander is en laat de ander de vrije keus om die liefde te beantwoorden of niet.

Veel ondernemers kunnen niet of slecht omgaan met concurrentie, ik ken er zelfs die hun concurrenten niet onder ogen willen komen. Vanuit deze zesde les, zou ik een andere houding willen voorstellen, die van de liefde. Immers, concurrentie bestaat alleen in een vrije markt. Blijkbaar is er voldoende interesse in jouw product of dienst dat anderen hier ook iets mee kunnen verdienen. Het zij ze gegund. Het is interessanter te onderzoeken hoe de gezamenlijke koek vergroot kan worden, dan te vechten om wat kruimels.

7. In vreugde leef ik dit leven, om mijn lippen zomaar een glimlach.

Op een zeker moment ervoer ik in een training dat een glimlach niet alleen positieve reacties van mensen losmaakt, maar dat het ook jezelf helpt positief naar de wereld te kijken. Door je er bewust van te zijn en je anders te gedragen, kun je jezelf en je omgeving dus sturen. Dat geldt niet alleen voor glimlachen, maar ook voor ademhalen, positie kiezen, lichaamshouding, etc. Probeer het maar eens, experimenteer!

Natuurlijk is het zevenvoudige pad geen uitputtende opsomming. Het zijn wel prachtige richtlijnen om in meer harmonie met jezelf, anderen en de omgeving te leven of te ondernemen.

Naar mijn idee is deze mystiek een mooi aanknopingspunt om mezelf te spiegelen aan anderen voor wat betreft mijn ethiek en morele overwegingen. Zo kan ik leven vanuit mijn eigen waarden, richting geven aan mijn bestaan en mijn (professionele) activiteiten. Het maakt mij tot wie ík wil zijn. Pas dan kan ik de ander echt ontmoeten: mijn relaties, klanten en concurrenten, en kan ik midden in de wereld staan.

Boek: Het zevenvoudige pad van Franciscus van Assisi, Hein Stufkens. Ankh-Hermes, 2000.

Het bericht Het 7-voudig pad voor duurzaam ondernemen verscheen eerst op Pulsar Partners.