… vind ik het best hoor, dacht Herzog. Mooie openingszin uit het boek van Saul Bellow uit 1964(!) dat ik vorig jaar zomer las, maar dat mij nog altijd boeit. Ik blader er regelmatig doorheen om nog eens wat paragrafen te lezen, het is dan ook een prachtig boek met een mooi thema: het gevangen zijn van het individu. Ik vond het heel bijzonder dat de uitwerking en vragen in het boek bijzonder actueel zijn. In een aantal posts een paar gedachten over de teksten.

…”De grote zakenwereld neemt geen risico’s, zoals kortgeleden het onderzoek naar voorraadopslag heeft uitgewezen. Ik zou graag uw aandacht willen vestigen op een van de voorspellingen van Tocqueville. Hij geloofde dat de moderne democratie minder misdaad zou voortbrengen, maar meer persoonlijke zonden. Misschien had hij moeten zeggen: minder persoonlijke misdaad, maar meer collectieve misdadigheid” … “Tocqueville beschouwde onze impuls tot eigen welzijn als één van de sterkste impulsen van een democratische maatschappij. Men kan hem niet kwalijk nemen dat hij de destructieve krachten, die uit dezelfde impuls voortkomt, heeft onderschat” …

In de warme zon werden mijn gedachten verbonden met thema’s in onze huidige maatschappij: de beleveniseconomie, de ‘hark’-cultuur en de vervreemding van mensen in maatschappij, bedrijf en politiek, opgevangen in een systeem van one-liners en soundbites, kiezend voor een gemeenschappelijke vijanden. Waarom kan het individu daar toch niet aan ontsnappen? Is het echt zo dat de mens in een democratische maatschappij alleen maar denkt aan het eigen welzijn?

Dat zou voor mij haaks staan op alle ontwikkelingen rond social media, het gedrag van de Generatie Einstein of de motivatietheorie zoals beschreven in ‘Drive‘ van Daniel Pink.

Of hebben we het inmiddels collectief zo goed gekregen sinds de zestiger jaren, dat we nu een stap maken naar een volgende fase in Maslow’s pyramide? Kunnen we ons daadwerkelijk bezig gaan houden met werken aan hogere doelen, aan zelfverwerkelijking? Of heeft Herzog gewoon nog steeds gelijk? Ben ik nou gek?

Op 3 december jl. was het dan zover, ik reisde af naar Amsterdam om daar in het CCC van de gemeentelijke organisatie een workshop effectief leiderschap te verzorgen voor het Open Innovatie Festival. De workshop was aangekondigd met een filmpje, dus men wist wat men ongeveer van mij zou kunnen verwachten. Omdat ik open innovatie met crowdsourcen associeer, leek het mij van tevoren leukom op Twitter alvast wat stellingen vragen aan de zgn. Tweeps (mensenop Twitter). Het werd een bonte verzameling:

• @albertlemmen: Leiderschap……t is net als met humor, de kr8 zit in de herhaling.
• @albertheininga: Goeie managers zijn per definitie geen goeie leiders en omgekeerd.
• @essen2punt0: De beste leiders faciliteren hun medewerkers en maken ze sterk genoeg om te groeien in vrijheid.
• @JohnBJansen: Leiderschapen communities; een onverenigbare combinatie.
• @kpmajoor: Collectief leiderschap, niet langer één leider binnen de groep, afhankelijk van het probleem kan iedereen de leiding nemen.
• @mlbrsj: Zodanig leidinggeven dat een team gaat bloeien zit in het karakter en is geen aan te leren competentie.
•  @mlbrsj: Medewerkers willen een leidinggevende die vertelt wat zij moeten doen.

Hoewel ik geen idee had op welke wijze dit in te passen zou zijn, besloot ik de stellingen wel mee te nemen. Nadat wij iets later waren gestart, begon ik met mijn presentatie, bestaande uit een aantal sheets met foto’s en dilemma’s.

Mede-organisatoren van het Festival, Koen Lukas Hartog en Daan Schutz, ontvingen mij niet alleen in het CCC, maar zij maakten ook eenkort verslag op Twitter. Hun beeld van de sessie was alsvolgt (in oneliners):

• Is gestart met zijn workshop “effectief leiderschap”
• “Waarom zijn jullie bij workshop effectief leiderschap?” Antw: ik ben te lief/te streng/benieuwd/veelvraat
• “Veel mensen in de overheid staat (nog) niet open voor nieuwe media.”
• Laat filmpje over leiderschapzien (met Alec Baldwin)
• “Dwingen is geen leiderschap. Leiderschap gaat over waarden en normen.”
• “George W. Bush, Stalin en Hitler waren geen leiders.”
• 2 dimensies in organisaties. Verticaal (hiërarchie, hebben we zelf verzonnen) en horizontaal.
• Citeert zijn goede vriend Jan-Willem: “Verandering komt voort uit pijn of verlangen.”
• “Lief zijn is een topkwaliteit voor een leider.”
• “Overheid heeft geen klanten. Klant heeft individueel belang en overheid dient geen individuele belangen.”
• “Ik doe leuke dingen met lieve mensen. Het is niet eenvoudig en soms eng om je werk zo in te richten.”
• “Burgemeester Cohen toonde leiderschap in #dwddover Ramses Shaffy”
• “Er is heel veel tijd en het is eenone-liner maar uiteindelijk is er alleen maar prioriteit.”
• “Effectief leiderschap: degene die het licht laat zien in een veilige omgeving”
• Einde bijzondere sessie @bartvandermeij, leuke groep ook.

Opvallend was dat vrijwel alle deelnemers management, leidinggeven en leiderschap door elkaar gebruiken. Nadat we met elkaar duidelijkheid hadden over de termen, ontspon zich een workshop die meer en meer over persoonlijk leiderschap ging. Vanuit de verschillende invalshoeken in de presentatie keken we naar hoe de deelnemers zelf met leiderschap en management omgaan, zowel in het ontvangen als in het geven ervan. Natuurlijk passeerde ook het thema Macht de revue. We kwamen tot de conclusie dat leiderschap iets is dat je van binnenuit hebt en dat macht iets is dat je van een ander krijgt. Bij leiderschap is de basis van macht vaak charisma, bij management hoofdzakelijk de formele positie. Dat kan natuurlijk ook best samengaan.

Het was een bijzondere ochtend, die nog nawerkte in een de gesprekken die ik met twee deelnemers over hun eigen situatie had. Absoluut de moeite waard geweest om op deze manier met mensen aan het thema leiderschap te werken!

Afgelopen vrijdag 4 december kwamen de deelnemers en sprekers van KennisKwadraat samen op een heel bijzondere plek: het Trefpunt in Thesinge. Onderwerp van de masterclass was deze keer Authentiek Verkopen, opvallend genoeg waren er veel mensen met een salesachtergrond in het publiek. Maar goed, in een masterclass probeer je samen nog beter te worden in iets wat je al behoorlijk beheerst.

De aftrap was voor Geerten Eijkelenboom, naast spreker ook inwoner van Thesinge. Hij vertelde als eerste op welke bijzondere plek we te gast waren. Als relatieve buitenstaander kon hij boeiend vertellen over het Trefpunt, maar zeker ook over zijn eigen ervaringen met de inwoners van het dorp: als je je open stelt, wordt je in dit dorp snel opgenomen.

Jan Willem Wolff gebruikte zijn presentatie om de deelnemers zich uitgebreid aan elkaar te laten voorstellen. En terwijl iedereen vertelde wie hij was en waarom dit onderwerp zo aansprak, ontstonden al de eerste verbanden waar mensen kansen zagen om hun eigen diensten aan te bieden als hulp bij de ander. Heel even kwam er nog een kleine discussie over wat je nou eigenlijk onder verkopen kan verstaan: gaat het om de voet tussen de deur of juist om andere werkwijzen. We besloten dat het erom gaat dat er iemand iets aanbiedt van waarde en dat de ander dan in dank accepteert én betaalt. Jan Willem sloot af met een sheet waarop zijn gouden tips voor authentieke verkoop staan.

Vervolgens vertelde Geerten Eijkelenboom over een aantal echte cases uit zijn carrière. Zo wist hij als verslaggeven van OOG Radio binnen te dringen in de kleedkamer van Bob Dylan voor een interview, door zijn management te verleiden hem toe te laten. Maar hij vertelde ook een mooie anekdote over het verkopen van een werkgelegenheidsplan aan de gemeente als directeur van een  kunstbedrijf. En over de onderhandelingen als ICT accountmanager met een klant over de prijs. Zijn tips gingen dan ook over respectievelijk volharding, in jezelf geloven en nee durven zeggen.

Deze keer had ik zelf onderstaand filmpje geselecteerd, welke ik goed vond passen in het thema. Het is een scène uit Mad Men, waarin hoofdrolspeler Don Draper zijn idee over de reclamecampagne voor de nieuwe diaprojector voor Kodak. Na vele problemen rond zijn identiteit, maîtresse, vrouw en vrouwelijke klant, pitcht hij na het bladeren in zijn fotoalbum de Caroussel. Juist die vermenging van zijn eigen leven met de verkoop van zijn idee, maakt Don uitermate geloofwaardig. Misschien staat hij het wel meer aan zichzelf te verkopen dan aan zijn klant?

Vervolgens gingen we op veldwerk in Thesinge. Onder de deskundige leiding van ‘monnik’ Jacob van der Woude kregen we een historische rondleiding door het dorp. De rondleiding bracht ons langs de kerk, door mooie oude straten, naar huiskamercafé ’t Jopje. We werden er gastvrij ontvangen en kregen een korte uitleg over deze uitspanning. Het café dateert uit 1762 en is – met een onderbreking van 25 jaar – altijd als dorpscafé in gebruik geweest. Tijdens de rondleiding spraken we over de katholieke historie van het dorp, dat onder meer een heus klooster herbergde: het klooster Germania (eind twaalfde eeuw), na 1400 Thiasingacloster. Er is nog veel onbekend over het klooster, dus iedereen met meer informatie wordt verzocht zich te melden bij de ‘monnik’.

Zoals gebruikelijk sloten we af met een borrel, waar nog even werd nagepraat over de middag, nieuwe kansen werden onderzocht en de boeken van de deelnemers bekeken.

Op het laatste NVB Jaarcongres werd ik door Erik Boekestein van DOK Delft geinterviewd over de toekomst van de vereniging en het thema van het congres: Verbinden op Inhoud.

Meer interviews van sprekers op het congres, waaronder Bas Haring en Andrew Keen, zijn hier te vinden.

Pand van de Toekomst - Whiteroom

Vrijdag 6 november 2009 kende een bijzondere middag in het Pand van de Toekomst in Groningen. Met een groep van zo’n 15 mensen werd het thema Authentiek Creëren besproken in een masterclass van KennisKwadraat. Jan Willem Wolff opende de sessie met een korte inleiding op het thema, hij besprak ook de nieuwe prijsstelling van de masterclasses. Kort voor deze masterclass werd besloten de prijs van €250,- te handhaven, maar een alternatieve prijst te bieden: iedere deelnemer mag ook een boek inleveren waardoor hij/zij in zijn/haar professionele omgeving geinspireerd is geraakt. De bedoeling is dat de boektitels en de verhalen raadpleegbaar worden op de website van KennisKwadraat, maar ook dat deelnemers elkaars boeken uit de bibliotheek kunnen lenen.

De eerste presentatie werd verzorgd door Jantine Wijtsma, die haar eigen coachingspraktijk heeft. Jantine stelde zich heel kwetsbaar op door te vertellen dat zij het erg spannend vind voor groepen te staan en deze gelegenheid graag gebruikte om zichzelf te oefenen. Zij vertelde ons uitgebreid over de Metaprofiel Analyse, die zij in haar werk veel gebruikt. Het is een methode die je inzicht geeft in je metaprogramma’s, een term uit de NLP afkomstig. Metaprogramma’s zijn zich herhalende patronen in het denken, die zich uiten in emotie en gedrag, die herkenbaar zijn in taal en non-verbaal gedrag, en die bepalend kunnen zijn voor het contact, voor de samenwerking, voor iemands competenties en voor hoe iemand leert en wat hem motiveert. Met een visualisatieoefening kon vervolgens iedere deelnemer voor zichzelf zijn dominante stijl van dat moment bepalen.

Peter van der Tang legde tussen alle presentaties door op geheel eigen wijze uit hoe het Pand van de Toekomst tot stand is gekomen. De sfeer die in de Whiteroom te creëren is met licht en geluid werd door hem uitvoerig gedemonstreerd. Erg mooi!

Aan het eind van de pauze besloot ik mijn eigen column te doen aan de hand van een Rarekiek, een kort bericht over Groningen op de voorkant van het Dagblad van het Noorden. Dit stukje ging over een man die een winkel in tweedehands spullen bezocht, terwijl hij daar zocht werd hij door een vrouw in zijn kont geknepen. Zij kon de verleiding niet weerstaan. Hoewel de blikken daarna vuurspuugden, keerde de man toch naar zijn vrouw thuis terug. Voor mij staat dit korte verhaaltje symbool voor de creërende kracht die iedereen in zich heeft, een impuls gevolgd door een nieuwe energie die niet meer om te keren is.

De laatste spreekster was Wilma Biezen van het Winkler Prins College in Veendam.  Zij vertelde hoe zijn de Creatiespiraal van Marinus Knoope  heeft toegepast op een “echte wens” die ze had, namelijk 20 bussen met kinderen van haar school naar Utrecht laten gaan in het kader van het Dance4Life project, een internationaal project met jongeren om HIV en aids te bestrijden. Aan de hand van een fotopresentatie vertelde zij haar geweldig inspirerend verhaal over het realiseren van een echte wens.

Natuurlijk was er ook nog ruimte om een aantal boeken te bespreken die waren meegenomen door de deelnemers.

Van maandag 30 november tot en met vrijdag 4 december vindt in Amsterdam het Open Innovatie Festival plaats. Op dit festival, georganiseerd door Kim Spinder, zijn vele presentaties en workshops over het nieuwe werken, cocreatie, sociale media, crowdsourcing en open innovatie.

Kim heeft mij gevraagd om op donderdag 3 december een workshop te geven over leiderschap in die nieuwe wereld. Natuurlijk ging ik graag op die uitnodiging in, temeer omdat ik in die sessie een mooie gelegenheid zie om mijn visie en ideeën hierover te toetsen bij anderen, cocreatie dus.

Samen met Emiel Venema spraken wij in Groningen af om alvast een introducerend filmpje voor die sessie en het festival te maken. Dat werd een erg leuke middag, een boeiende diepgaander kennismaking, vol humor én met een mooi resultaat.

In een eerdere post op deze blog schreef ik al over professionalisme, of vakmanschap zo u wil. In het verlengde daarvan vraag ik mij af op welke wijze managers en leiders in organisaties kunnen werken aan het stimuleren van professionaliteit. Ik ben van plan aan de hand van een aantal stellingen de deelnemers mee te nemen in een interactieve sessie over leiderschap. De stellingen zullen onder meer gaan over managers en leiderschap, organiseren vanuit vertrouwen en nieuwe competenties. Wellicht komen we tot een gezamenlijk beeld, maar ik hoop in ieder geval een dialoog te starten die ook na de workshop verder gaat bij de deelnemers.

Welkom op mijn nieuwe site! Een lang gekoesterde wens om mijn webactiviteiten, zoals blog en Twitter, op één duidelijk herkenbare plek samen te laten komen, gaat hiermee in vervulling. Met dank aan Walter Vos, die mij adviseerde, de site samenstelde en al het werk gedaan heeft. Fijn!

Kijk eens rond, geef commentaar of laat gewoon iets horen. Alles mag.

Hartelijks, Bart

Op vrijdagmiddag 26 juni werden door ruim 15 deelnemers aan de Masterclass Kennismanagement van KennisKwadraat heldendaden verricht in de Universiteitsbibliotheek Groningen.

Na een kort welkomstwoord door bibliothecaris Alex Klugkist van de Universiteitsbibliotheek, verplaatste de groep zich naar de zaal Bijzondere collecties. Onder deskundige begeleiding van Gerda Huisman werden wij door een aantal bijzondere boeken geleid van Isidorus van Sevilla, de beschermheilige van internet. Isidorus schreef meerdere boeken, maar is vooral bekend als de eerste samensteller van een encyclopedie, de twintigdelige Etymologiae. Zijn encyclopedie was gedurende de middeleeuwen zeer populair en werd talloze malen gekopieerd. Er zijn nog vele handschriften van bewaard gebleven, waarvan wij er één uit de 10e eeuw mochten bekijken.

Het bijzondere was dat hetzelfde boek een paar eeuwen later nog is aangevuld met een index en dus ook toen nog actueel was. Een paar eeuwen later werd dezelfde tekst nog herdrukt in zogenaamde incunabelen, gedrukte teksten. Het langdurig hergebruik van de tekst gaf een prachtig inzicht in de halfwaardetijd van kennis, die inmiddels natuurlijk verveelvoudigd is.

Terug in ons eigen zaaltje, opende ik mijn verhaal met bovenstaand Noors filmpje over een middeleeuwse helpdesk, dat prima bij het vorige programmaonderdeel aansloot. Aan de hand hiervan kon ik uitleggen dat dit filmpje twee belangrijke elementen van kennis- en innovatiemanagement behandeld: ten eerste zijn veel innovaties inmiddels zo gebruikelijk dat wij ons niet meer kunnen voorstellen dat je het gebruik niet begrijpt, anderzijds geeft het aan hoe belangrijk het is kennis snel en eenvoudig te kunnen delen. Aan de hand van trends en voorbeelden uit mijn praktijk vertelde ik de deelnemers vervolgens over de rol van professionals in organisaties, de zin én onzin van kennismanagement en investeringen in kennissystemen, maar ook over zingeving aan werkprocessen.

Marcel van de Pol van Keridwen bracht kennismanagement terug naar het vertellen van verhalen en van daaruit verder naar de rollen van de verschillende helden in verhalen. De deelnemers oefenden gezamenlijk in het hanteren van perspectieven in het kijken naar verandering en het eigen functioneren. Rond een actuele situatie van een van de deelnemers werd kennis gedeeld vanuit de verschillende heldenrollen uit Marcel’s boek De Dans van de Held.

De middag werd afgesloten met een borrel, waarbij nog verschillende werksituaties werden uitgewisseld en besproken. De inspiratie trilde nog lang na!

De afgelopen maanden heb ik op LinkedIn een poll open laten staan over de drijfveren voor het nieuwe werken in bedrijven en instellingen. Natuurlijk is de statistische relevantie van een dergelijke poll (met ruim 50 respondenten) eenvoudig te weerleggen, maar het geeft wel een aardige indicatie van waar het nu werkelijk om gaat.

In algemene zin is duidelijk te zien dat een cultuurverandering een grote drijfveer voor HNW is (42%), gevolgd door de inrichting van flexibele werkplekken (25%). Die laatste wordt in de commentaren vooral neergelegd als een besparing op werkplekken, terwijl een aantal andere respondenten aangeeft met name het terugdringen van filerijden als een belangrijke drijfveer te zien.

Overigens komt het beeld van de poll ook terug uit de workshops die ik met collega’s van Ordina heb verzorgd voor een grote uitvoeringsorganisatie van de rijksoverheid om een visie te ontwikkelen op het nieuwe werken. Ook daar kwamen dezelfde resultaten als drijfveer terug: cultuurverandering en flexibele werkplekken. Natuurlijk hebben we ook naar een vervolg gekeken: hoe zou je het nieuwe werken willen implementeren? Geheel tegen de verwachting (die je zou kunnen hebben bij bureaucratische uitvoeringsorganisaties) in werd er niet gevraagd om een gestructureerde top-down benadering (visie ontwikkelen, draagvlak, uitwerken, etc.), maar om een bottom-up zandbak met kleinschalige projectjes om te leren werken met nieuwe technologie op de werkplek.

Natuurlijk ben ik benieuwd naar ervaringen van anderen in projecten? Wordt dit beeld herkend?

Op 8 mei jongstleden troffen ruim vijftien managers en professionals uit Noord Nederland elkaar in Veenhuizen voor een Masterclass Authentieke Strategieontwikkeling van KennisKwadraat.

Alleen de ontvangst bij Coco Maria was al mooi: een heerlijke plek, schitterend weer, een prachtig verbouwde boerderij en twee geweldige uitbaters die iedereen opwachtten met een kop koffie en een plak cake. Een heerlijke start van wat een mooie middag beloofde te worden.

Gastheer Jan Willem Wolff trapte kort af met een uiteenzetting over het programma en een inleiding over het thema. Als presentje kreeg iedereen het boek Life Safari van John P. Strelecky mee naar huis, naast een paar schema’s over strategieontwikkeling.

Gastheer Hein Moes vertelde vervolgens het verhaal van zijn eigen strategie, die uiteindelijk had geleid tot de aankoop en inrichting van Coco Maria. Een prachtig verteld levensverhaal, dat emotioneel werd bevestigd door zijn vrouw Jittie.

Vervolgens vertelde Henk Timmerman zijn relaas over strategievorming in twee van zijn projecten, het Projectbureau Veenhuizen en het Nederlands paviljoen voor de Expo 2000 in Hannover. Belangrijke suggesties van Henk: blijf altijd dicht bij jezelf en zorg voor draagvlak. Henk vertelde over de geschiedenis van Veenhuizen, dat ooit werd opgericht door de Maatschappij van Weldadigheid om paupers aan een zinvol bestaan te helpen. De visie van toen, gebaseerd op het faciliteren van zelf wonen en werken in een autarkische samenleving, is ook nu nog actueel in de ontwikkeling van achterstandsgebieden in de wereld.

Vervolgens mocht ik zelf vertellen over persoonlijke strategieontwikkeling in mijn werk, maar ook in mijn relatie. Ik droeg het gedicht ‘Speculaties zijn leuker dan formules‘ van Hans Andreus voor als parabel voor het kunnen spelen met organisatie in plaats van het steeds dichter maken van organisaties met procedures en protocollen. Ook las ik geëmotioneerd een tekstje voor van Marcel Derkse, dat mij kort geleden inspireerde tot een nieuwe blik op mijn relatie.

De middag werd voortgezet met een rit door Veenhuizen met de Boevenbus, waarbij Henk Timmerman vol vuur vertelde over het dorp, de relatie met het gevangeniswezen, de bebouwing en de cultuur. Bij terugkomst werd de middag afgesloten met een koud biertje uit de tap van Henk en heerlijke hapjes van Jittie.